علم و فناوری

ابتدا تعریف واژه ها:

سخاوت :  سخاوت در لغت به معنای جود، بخشش، بخشندگی، جوانمردی و کرم آمده و در رویکرد و نگاه مفهومی و دینی عبارت است از انجام فرایض دینی در حوزه های مادی و معنوی، دادن وجوهات شرعی صله رحم و داشتن دست دهنده و بخشنده در جهت رضای خدا و جلب محبت مردم. سخاوتمند کسی است که از خرج کردن و اختصاص وقت و سرمایه برای دیگران و در جهت رضایت حق تعالی دریغ نمی ورزد.

سخاوت در برابر بخل مطرح می شود. آدم بخیل برخود و خانواده اش سخت می گیرد و از آمد و شد میهمان استقبال نمی کند. به رغم برخورداری از مال و ثروت در فقر و خاری زندگی می کند. اغلب در تنهایی و بدور از خویشان و بستگان به زندگی محقر خود ادامه می دهد.

آدم بخیل در بخل ورزی تا آنجا پیش می رود که حتی از دادن وجوهات شرعی و انفاق و صدقه و انجام فرایض دینی خودداری می کند.

 اسراف: آنچه از آیات و روایات می آید اسراف به معنای خروج از حد و مرز اخلاقی و دینی در حوزه های مختلف زندگی است. خرج کردن بیجا، خرید آنچه ضروری نیست ریخت و پاش ها و تجمل گرایی ها و تحصیل آنچه خارج نیاز و شأن و عرف می باشد اسراف می گویند. افراد و اشخاص حقیقی و حقوقی زیادی را می شناسیم که به بهانه رفاه و آسایش و حفظ شأن و آبرو و رعایت اصول ایمنی و بهداشتی و دهها عذر و بهانه دیگر به تهیه و مصرف کالاهایی می پردازند که جز برای خودنمایی و به هدر دادن ثروت و سرمایه مادی و غیر مادی خود سود و ثمری ندارند.

 

وجوه افتراق سخاوت و اسراف

با تأکید به تعاریف فوق به روشنی در می یابیم که سخاوت و اسراف و در واقع سخاوتمند و مسرف در برابر هم می باشند و وجوه افتراق زیادی دارند از جمله اینکه فرد سخی انگیزه و هدفی جز جلب رضایت خداوند ندارد در حالی که مسرف به دنبال ارضاء نیازهای خود، مصرف بیهوده و نه خواست خدا می باشد. عمل سخاوتمند عبادت و رعایت حدود شرعی و اخلاقی و مقابله با اسراف و مصرف بیهوده در حالی که عمل مسرف، گناه، هدر دادن عمر و سرمایه، خودنمایی، می باشد. سخاوتمند علاوه بر دادن وجوهات شرعی، دادن انفاق و صدقه و یاری و مساعدتهای مالی و غیرمالی دیگران بویژه خویشان و آشنایان، از هزینه کردن و دور ریختن کمترین سرمایه و داشته های مادی و غیر مادی خودداری می نماید.

در روایات آمده است. اگر هسته ی خرمایی به کار آید، نباید آن را دور انداخت. در حالی که فرد مسرف (که در روایات مفسد خوانده شده) در میهمانی ها و جشن ها و مجالس (حتی ختم و عزاداری) از مواد غذایی گرفته تا گل و شیرینی و شربت و ... را به راحتی دور می ریزند. سری به مجالس عروسی و عزا بزنید تا فاصله اسراف و سخاوت را بیشتر دریابید.

4معیار بارز اسراف

برای درک و تمیز روشنتر مرز بین سخاوت و اسراف به چهار معیار در خرید و تهیه و مجوز داشتن و مصرف کردن هر چیز در زندگی را یاد آور می شویم:

1- به آنچه تهیه می کنیم نیاز داشته باشیم.

اگر چه گاهی آنانکه در پی ارضاء غرایز و خواسته های نفسانی خود هستند با بکار گیری واژه های قابل تفسیر و کش دار مثل شأن و عرف و پس انداز و حفظ آبرو، چهار معیار مذکور را نادیده گرفته و زیر پا می گذارند.

فرزند دوره راهنمایی من تقاضای گوشی همراه می کند. همسرم اتومبیل شخصی طلب می کند برای مجلس ختم پدر بزرگ بنای خرید دسته گل سه طبقه می گذارد. آیا تهیه اینها نشانه سخاوت است یا اسراف؟

پاسخ با تأکید و توجه به چهار معیار مذکور روشن خواهد شد: 1- آیا فرزند راهنمایی من به گوشی همراه نیاز دارد؟ یعنی اگر نداشته باشد مشکلی برایش پیش می آید؟ 2- اکثریت دانش آموزان دوره راهنمایی گوشی همراه دارند؟

در بسیاری موارد در همین دو مرحله پاسخ و تصمیم روشن می شود که خیر نه نیاز دارد و نه اکثریت دارند، تا چه رسد به معیارهای 3و4.

همسرم مطالبه اتومبیل می کند باز بر همان چهار معیار منطبق می کنیم به راحتی جواب بدست می آید ....

به راستی تاج گل های گرانقیمت که ساعتی بعد به زباله دانها  ریخته خواهند شد اسراف نیست؟ و اسراف کنندگان (به تعبیر دیگر) دشمن خدا بیشتر این دعای قرآنی را بدرقه راهتان می کنم. باشد تا در قنوت نمازهایمان از خدا بخواهیم که:  «پروردگارا از گناهان و کوتاهی و اسراف (زیاده روی) ما را در کار خود بیامرز و گام های ما را ثابت دار و ما را برکفار پیروز فرما.» (آل عمران/147)

بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان

:: برچسب‌ها: سخاوتمند , مسرف , بخل , صدقه , واژه , وجوه افتراق سخاوت و اسراف ,

|

امتیاز مطلب : 3

|

تعداد امتیازدهندگان : 1

|

مجموع امتیاز : 1